De vzw Auschwitz in Gedachtenis en Stichting Auschwitz organiseren van 23 tot en met 25 mei 2013, het Colloquium “De dwangarbeiders van de dood. Sonderkommandos en Arbeitsjuden” in het International Press Center en de Koninklijke Bibliotheek van België

 

Sonderkommando [het]: z.n. (Duits Sonder, speciaal en Kommando, commando)
Eenheid van (meestal Joodse) gevangenen die door de nazi’s verplicht werden deel te nemen aan het uitroeiingsproces, zonder daarom zelf de moorden uit te voeren.

Nu de misdaden die door de Wehrmacht werden begaan, beter erkend zijn mede dankzij de grote reizende tentoonstelling die hieraan werd gewijd van 1995 tot het begin van de jaren 2000, nu de omvang van de uitroeiing in het Oosten een nooit geziene zichtbaarheid heeft bereikt dankzij het onderzoek van de “Holocaust door kogels”, nu vorig jaar 1 300 000 bezoekers naar Auschwitz zijn gegaan, blijven de historische- en herdenkingserkenning van de Sonderkommandos en de Arbeitsjuden (de dichtstbijzijnde getuigen van de “Holocaust door gas”) moeilijker te verwezenlijken. Worden de vergassingen op de achtergrond geplaatst? Zijn de (verplichte) actoren van de meest geavanceerde massamoord van de moderne geschiedenis nog steeds personae non gratae van de geschiedenis en de gedachtenis?

De Sonderkommandos van Auschwitz waren de verplichte actoren en rechtstreekse getuigen van de vergassing van de Europese Joden, van de Roma en Sinti, van de als nutteloos bestempelde gedeporteerden en van talrijke Sovjetsoldaten. Zij waren in het centrum van het nazi uitroeiingsproces, dat zijn hoogste niveau van techniciteit had bereikt. Nochtans hebben hun verhalen, hun tijdens de uitroeiing geschreven getuigenissen of de nadien verhaalde getuigenissen van de overlevenden, ondanks de recente publicaties, geen echt erkende plaats in de herinnering van de genocide van de Joden. Ze werden gedurende lange tijd verbannen uit de Joodse herinnering en door de gedeporteerden zelf als duivels afgeschilderd. In navolging van Primo Levi, hebben bepaalde historici of fi losofen hen geklasseerd in de grijze zone, die vaak op een negatieve manier geherinterpreteerd wordt. De aanwezigheid van de Arbeitsjuden in de andere moordcentra werd nog meer verwaarloosd.

 

Dit colloquium streeft een dubbel doel na. Ten eerste, een balans maken van de Sonderkommandos en de Arbeitsjuden op historisch- en herdenkingsvlak. Daarna, debatteren over de herinnering van de Sonderkommandos in de meest brede zin, over hun voorkomen in de getuigenissen van de overlevende gedeporteerden, in de literatuur, in theater en film.