Het is met immens veel droefheid dat wij vandaag het heengaan van Lydia Chagoll mededelen.

 

Lydia werd geboren in 1931. Samen met haar familie ontvluchtte ze Europa voor de nazi-vervolging. Ze kwamen terecht in Indonesië, het toenmalige Nederlands-Indië waar ze gevangen werd genomen en gedurende meer dan drie jaar werd opgesloten. Ze overleefde er vijf “Jappenkampen”. Bij haar terugkeer in België werd zij een grote kunstliefhebster en balletdanseres.

 

Toen ze later haar grote liefde, regisseur Frans Buyens, leerde kennen, van wie ze zei dat hij het kind in haar weer had vrijgelaten, maakte zij samen met hem, en na zijn dood in 2004 ook alleen, talrijke documentaires. Eveneens schreef zij een aantal boeken over de Shoah. Gedurende vele jaren was zij gids in Auschwitz-Birkenau tijdens de studiereizen van Stichting Auschwitz.

 

Maar zij zal vooral herdacht worden als een onvermoeibaar vechtster tegen onrecht. Zij ijverde voor de erkenning en de herinnering aan de deportatie en genocide van de Roma en Sinti en zorgde ervoor dat er jaarlijks een bloemlegging plaatsvond door Stichting Auschwitz aan het monument voor de Roma en Sinti in Birkenau. Haar grootste strijd was dat voor de rechten van het kind, vooral omdat het kind het eerste slachtoffer is in tijden van oorlog. Ze richtte de vzw Voor de Glimlach van een Kind op.

 

Voor haar voorlaatste film “Ma Bister” schreef ze de volgende woorden:
Meisje, aan je voetjes, je schoentjes.
Die je toelaten te lopen, te springen, te dansen, te trappelen.
Meisje, je bent vergast zonder schoentjes aan je voetjes.
Meisje, je bent verast zonder schoentjes aan je voetjes.
En in de vitrine van het museum, museum van de herinnering, je schoentjes.
En nog, en nog vele schoentjes voor kindervoetjes.
Honderden schoentjes van kleine kinderen, dood, vermoord.

 

In 2014 ontvangt Lydia Chagoll de “Prijs voor de Democratie” voor haar nooit aflatende strijd voor een betere wereld.

 

Stichting Auschwitz zal haar jaarlijks, tijdens haar studiereis in Sobibór (uitroeiingscentrum waar een groot deel van Lydia’s familie vergast werd), herdenken met witte rozen en het afspelen van een door haar gekozen muziek.

 

Ook worden jaarlijks ter ere van Lydia’s werk, bloemen neergelegd aan het monument van de Roma en Sinti aan de massagraven van Chełmno-nad-Nerem tijdens de studiereizen van Stichting Auschwitz.

 

We zullen haar en haar energie diep missen.

 

 

Lees Lydia’s laatste interview, waarin zij haar verhaal in het Verre-Oosten vertelt, in de rubriek “Actualiteit” van het pedagogische bulletin van Stichting Auschwitz, Sporen van Herinnering nr. 37 dat zal verschijnen in september 2020.

 

Het integrale interview zal eveneens gepubliceerd worden in ons tijdschrift Getuigen nr. 131, dat in oktober verschijnt.