Redactioneel: Rwanda 1994: kroniek van een live genocide (Frédéric Crahay)


Kroniek





Portfolio: La Risiera di San Sabba in Triëst: Een Italiaanse nationale herdenkingsplaats (Frédéric Crahay)


Interview: August Hirt en zijn collectie schedels van commissarissen van het judeobolsjewisme: Gesprek met Raphael Toledano (door Yannik van Praag)
Raphael Toledano doet al vijftien jaar onderzoek naar de uitwassen en misdaden in naam van de geneeskunde en de wetenschap tijdens het nationaalsocialisme. In dit artikel beschrijft hij meer bepaald de misdaden die werden gepleegd door August Hirt.


Dossier: Kwibuka [Herinner]: De herinnering aan de genocide op de Tutsi, 25 jaar later
April 1994. Op de televisieschermen in Europa worden beelden getoond van verminkte lichamen in Rwanda. 25 jaar later willen wij herdenken.
  • Inleiding:
    • Historiek van de voornaamste feiten (Frédéric Crahay)
    • Inhoud en structuur van het dossier (Mélanie Moreas)

  • Bittere herinneringen aan Rwanda (Colette Braeckman)
    Colette Braeckman is een belangrijk reporter voor de schrijvende pers. Ze brengt meer bepaald voor de krant Le Soir verslag uit over Centraal-Afrika. Als auteur van verscheidene boeken levert ze ons een verhaal waarin ze het thema Kigali in 1993 aansnijdt. In 1994 is er haar ontmoeting met Jean Gol, met journalisten op het terrein, met president Habyarimana. Ze brengt ons het verhaal van de oprukkende troepen van Kagame tot ze bijna in Kigali zijn.

  • Herinneringen aan het Rwandese Patriottisch Front: Confidenties van Eulade Bwitare (Mélanie Moreas)
    Interview met een lid en strijder van het Rwandese Patriottisch Front tijdens de genocide. Dit interview leert ons hoe hij die periode en de ballingschap heeft beleefd.

  • Gekruiste blikken in het vrouwelijk: Traject van drie overlevenden (Mélanie Moreas in samenwerking met Claire Ruyuki, Providence Rwayitare en Béatrice Van Hoof)
    Dit essay is het verslag van een ontmoeting van drie overlevenden van de genocide op de Tutsi die hun verhaal brengen. Hoe kan een reconstructieproces verlopen en een positieve uitkomst bieden? Welke strijd hebben deze drie overlevenden dag na dag geleverd?

  • De genocide op de Tutsi van Rwanda, een erkende misdaad, maar men blijft de waarheid bagatelliseren of ontkennen (Déogratias Mazina)
    Volgens Déogratias Mazina, voorzitter van Ibuka Geheugen en Gerechtigheid (België) van maart 2016 tot oktober 2018, zijn er in België en in Rwanda maar weinig mensen die openlijke bevestigen dat de genocide van de Tutsi niet heeft plaatsgevonden. De ontkenning ervan is veel hypocrieter, net zoals blijven volhouden dat het niet vooraf was gepland.

  • ‘Hij gaf het bevel om te doden’: Getuigenissen en vonnis in het eerste proces voor het Rwandatribunaal (1995-1998) (Ornella Rovetta)
    Het proces van Jean-Paul Akayesu vóór het Rwandatribunaal was een mijlpaal. Voor de eerste keer zou een internationaal tribunaal dat speciaal was opgericht om de verantwoordelijken van de genocide tegen de Tutsi van Rwanda in 1994 te berechten, een vonnis vellen op basis van het Verdrag inzake de voorkoming en de bestraffing van genocide. Dit artikel belicht de rol van de getuigenissen in het proces van de oud-burgemeester van de gemeente Taba.

  • Omwentelingen in de Rwandese journalistiek: facetten van media in een ‘post-genocide’-tijdperk (Marie-Soleil Frère)
    Marie-Soleil Frère laat ons reflecteren over de paradoxen die zo typisch zijn voor het Rwandese medialandschap.

  • Nawoord (Mélanie Moreas)


Varia
  • Brieven uit de nationaalsocialistische concentratiekampen en hun belang voor historisch onderzoek (Jean-Louis Rouhart)
    Het onderzoek van illegale brieven van de nationaalsocialistische kampen concentreert zich op hun epistemologische waarde en hun bijdrage aan de geschiedenis van de naziconcentratiekampen als documentaire bronnen. Ook al kunnen ze niet representatief worden genoemd, met de vereiste kritische afstand kunnen de illegale brieven de objectiviteit van de historische informatie op een legitieme wijze aanvullen en ons gezichtsveld verruimen.

  • De zaak Tiszaeszlár: Het proces van een bloedbeschuldiging in Hongarije, ten tijde van Frans-Jozef (Thomas Gergely)
    De zaak Tiszaeszlár (23-5-1882), geboekstaafd als het Grote Proces, toont aan hoe vooroordelen kunnen worden misbruikt voor een verborgen politieke agenda. Een wanhopig veertienjarig dienstmeisje springt op Palmzondag in de Hongaarse rivier Tisza, in de buurt van een synagoge. Haar moeder beschuldigt de joden van moord, een dankbare aanleiding om andermaal de verdrijving van de Joden te eisen, een pogrom te ontketenen en meteen enkele Joden te arresteren. Onder hen twee kinderen van 5 en 14, die met behulp van snoepjes kunnen worden gemanipuleerd om hun vader te beschuldigen. De oudste zal die beschuldigingen na folteringen ten slotte hardmaken voor de rechtbank, wanneer zijn vader wordt aangeklaagd voor ‘rituele moord’. Uit de reconstructie blijkt echter dat de ingestudeerde getuigenis gebaseerd is op verzinsels. Volgt de vrijspraak. Op basis van gebrek aan bewijzen en dus niet van onschuld. De Jodenhaat zegevierde andermaal.

  • Action Diana Budisavljević: The largest operation to rescue children in the Independent State of Croatia during World War II (Milan Kovačević)
    Dit artikel behandelt een vrijwel vergeten en onlangs ‘hervonden’ verhaal van de autonome humanitaire operatie van Diana Budisavljević, een Oostenrijkse vrouw die gedurende de Tweede Wereldoorlog een van grootste en meest complexe humanitaire acties in Europa op touw zette. Dankzij het uitgebreide netwerk van medewerkers en helpers leidde ze een groots opgezette reddingsoperatie van zowat 10 000, voornamelijk Servische kinderen uit concentratiekampen in het fascistische onafhankelijke Kroatië. Ze zorgde voor ondersteuning en onderdak en bewaarde de bewijsstukken van 12 000 verlaten kinderen. Ondanks het succes van de Action Diana Budisavljević bleef dit buitengewone verhaal bijna 60 jaar lang verborgen voor de buitenwereld.


Herinneringsplek
  • In Stalin’s Cave: Art as Testimony to the Disputed Borders of Contemporary Georgia (Stephenie A. Young)
    Geografische verhandeling van verlies. Getuigenis, kunst en behoud van de voorwerpen uit Batajnica is een onderzoek naar het conceptuele project van Vladimir Miladinović met tekeningen van een lijst van 11 pagina’s met voorwerpen (inclusief lichaamsdelen) die begin jaren 2000 werden gevonden in massagraven op een militaire compound, net buiten de Servische hoofdstad Belgrado. Het zijn beschouwingen over de functie van Miladinovićs artistieke werk als inmenging in de pogingen om deze en meteen ook alle andere oorlogsmisdaden uit het publieke geheugen te wissen. Hij probeert een discours te counteren van hedendaagse overgangsideologieën, die het verleden vaak liever toedekken dan erover te reflecteren.


Boekenplank


Herinneringslabo
  • ‘Rwanda 94’: De grote afwezige in onze scholen? Helemaal niet zeker! (Thierry De Win)
    Genese van de voorstellingen Amahamo ? en C’est elle qui racontera notre histoire die Thierry De Win op touw heeft gezet met zijn laatstejaarsstudenten. De beide projecten herdenken de genocide op de Tutsi in Rwanda.

  • ‘Wat hebben wíj herdacht’: Relationele dramaturgie in Nederlands herdenkingstheater (Sophie van den Bergh)
    Voor de analyse van De Tweede Wereldoorlog eindigt vandaag (Arnon Grunberg), een toneelstuk dat op 4 mei 2018 gelijktijdig werd gespeeld door de elf bekendste theatergroepen in elf steden in Nederland, plaatst doctoraatsonderzoeker Sophie van den Bergh verschillende concurrerende herinneringsdiscoursen naast elkaar om de hegemonische positie van Holocaustherdenking te bevragen en concludeert dat de officiële Dodenherdenking en de daaropvolgende voorstellingen van Theater na de Dam gelezen kunnen worden als voorbeeld van een relationele dramaturgie.


Niet te missen