Redactioneel: 80 jaar geleden: 1943, het tij begon te keren (Frédéric Crahay)
Kroniek
- Boek Martha’s Labyrint: Een uitzonderlijke vrouwengeschiedenis (Jonas Roelens)
Het leven lacht de 26-jarige Martha Geiringer toe in 1938: de Weense biologe werkt volop aan een veelbelovend doctoraat. Een doctoraat dat nooit voltooid zal worden. Want Martha is Joods. Door de Anschluss en het sterk toegenomen antisemitisme verlaat Martha noodgedwongen haar onderzoeksinstituut en samen met haar familie slaat ze op de vlucht. Via Zwitserland en Frankrijk belandt ze in België. Daar wordt ze opgevangen door Yvonne Fontaine, een Gentse verzetsstrijdster die zich het lot van de Martha aantrekt en haar van 1938 tot 1942 onderdak verleent in haar dokterspraktijk.
- Film Operation Mincemeat (Brecht Capiau)
‘Alle oorlogsvoering is gebaseerd op misleiding’, schreef Sun Tzu in ‘The Art of War’. In het dertiende en laatste hoofdstuk van het beroemde boek uit de vijfde eeuw voor Christus, illustreert de Chinese wijsgeer deze stelling door uitvoerig de inzet van spionnen en inlichtingendiensten tijdens een oorlog toe te lichten. Hij onderscheidt maar liefst vijf types van inlichtingen en legt uit hoe je die het best op elkaar kan afstemmen.
Words of Memory (Maarten Van Alstein)
“The only way to a rebirth is the school of public life itself, the most unlimited, the broadest democracy and public opinion. It is rule by terror which demoralizes.” Rosa Luxemburg (1871-1919)
Portfolio: De Senegalese Tirailleurs (Julien Masson)
Interview: Interview met Nechama Bodner-Birnbaum (Interview door Fabian Van Samang)
The redhead of Auschwitz
Dossier: Daders
De dader of beul heeft altijd gefascineerd en angst aangejaagd. De daders van massamisdaden zijn diegenen die de vernietiging van een specifieke groep uitvoeren, vergemakkelijken of bevelen. Nummer 100 van
Getuigen: Tussen geschiedenis en herinnering, dat in september 2008 verscheen, boog zich over nazi-beulen. Dit dossier biedt de lezer een historische en criminologische benadering van andere genocides van de 20
e eeuw.
- Inleiding (Frédéric Crahay)
- Perpetration: from demons and desperados to processes of perpetration (Christophe Busch)
Het onderzoek naar de daders van de Holocaust legde sinds 1945 een kronkelig parcours af. In zijn artikel ‘Perpetration: from demons and desperados to processes of perpetration’ legt Christophe Busch de meest toonaangevende publicaties, inzichten en paradigmawissels in het daderonderzoek bloot. Hij stipt aan hoe de onderzoeker zich met het verstrijken der jaren steeds vaker heeft losgemaakt van zijn onderzoeksonderwerp, hoe de dadergroep almaar omvangrijker en de verklaringen steeds complexer zijn geworden, en hoe de focus van het onderzoek vooral is komen te liggen op processen, netwerken en interacties.
- History as a Justification for Genocide: The Interpretation of Rwanda's Past by Théoneste Bagosora (Ivan Krivushin)
Van mei tot juli 1994 kostte de genocide in Rwanda het leven aan ongeveer één miljoen Tutsi en Hutu. Kolonel Théoneste Bagosora, die als één van de architecten van de volkenmoord wordt beschouwd, werd in december 2008 tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Hij overleed in september 2021 in de gevangenis van Bamako (Mali). Geruggensteund door de apologie die Bagosora kort voor zijn arrestatie schreef, analyseert professor Ivan Krivushin de wijze waarop de Rwandese genocide door één van haar belangrijkste actoren werd be- en herschreven.
- Bystanders in Bosnia and Herzegovina during the Conflict in the 1990's (Iva Lučić)
Gedragswetenschappers blijven worstelen met de definitie en de rol van de ‘omstaander’ in periodes van massaal geweld. Met de oorlog in Bosnië-Herzegovina als case-study analyseert professor Iva Lučić de gepleegde misdrijven en de actoren die als omstaanders gedefinieerd werden; ze behandelt tevens de vraag of de term bystander van toepassing is op de casus Bosnië-Herzegovina.
Varia
-
“Der Vortrupp, das warst eigentlich nur Du.” Een Antwerpse exil-uitgeverij die er geen was (Frank Judo)
Gedurende een bijzonder korte periode (1939) was uitgeverij Vortrupp in Antwerpen actief. De conservatieve joodse uitgever Hans Joachim Schoeps (1909-1980) ontvluchtte Duitsland in 1938 – zijn beide ouders zouden in de Holocaust omkomen. Historicus en (kerk-)jurist Frank Judo schetst Schoeps’ calvarietocht door België en Nederland om de Berlijnse uitgeverij in ballingschap nieuw leven in te blazen. Judo beroept zich daarvoor op ongepubliceerd bronnenmateriaal, dat hij in de Berliner Staatsbibliothek terugvond.
- ‘Bringing about’ complex social groups in WWII testimonies through the code German’s indexical value (Kim Schoofs)
In de bijdrage van dr. Kim Schoofs wordt aan de hand van een zorgvuldig geselecteerd bronnencorpus nagegaan hoe het gebruik van de code Duits in getuigenissen over de Tweede Wereldoorlog complexe sociale groepen ‘tot stand kan brengen’. Meer specifiek geeft de analyse aan hoe vertellers, door het afwisselend gebruik van de moedertaal en het Duits, moeilijk af te bakenen, multidimensionale identiteitsconstructies over maatschappelijke groepen en hun vermeende kenmerken kunnen creëren.
-
Hitler na Kershaw (II): Wat een kwarteeuw historisch onderzoek (1999-2023) ons leert over de volwassen Hitler (1919-1945) (Fabian Van Samang)
Hoewel Kershaws Hitlerbiografie door heel wat analisten als de definitieve biografie werd omschreven, viel het historisch onderzoek na het verschijnen van de beide delen allerminst stil. In dit overzichtsartikel geeft historicus Fabian Van Samang een stand van zaken van de Hitlerhistoriografie sinds de eeuwwende, met een bijzonder focus op Hitler als privépersoon. Een artikel over de jonge Hitler (1889-1919) van dezelfde auteur verscheen eerder in Getuigen nummer 134. Deze bijdrage begint bij de dertigjarige ex-frontsoldaat en eindigt bij het abrupte overlijden van de ‘Führer’ in de bunker onder de rijkskanselarij op 30 april 1945.
Memorial Site
- Het Roter Ochse Memoriaal (Eva Langhals)
De Roter Ochse in Halle-on-Saale (Duitsland), die sinds 1842 onafgebroken door het strafrecht werd gebruikt, was achtereenvolgens een keizerlijke gevangenis, een gevangenis en executieplaats onder het Derde Rijk, een interneringsplaats onder het Sovjetbewind en tenslotte een gevangenis van het Ministerie van Staatsveiligheid van de Duitse Democratische Republiek (Oost-Duitsland). Weinig gevangenissen kunnen bogen op zo'n ‘traditie’ ...
BoekenplankNiet te missen