• Tentoonstelling #Fakeimages in de Kazerne Dossin. Interview met Laurence Schram (afgenomen door Frédéric Crahay)
  Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde de antisemitische propaganda tegen ‘de Jood’ een belangrijke rol bij de genocide. Maar ook vandaag doen vooroordelen en complottheorieën de ronde over Joden, Roma, migranten, LGBTQ+, vrouwen en andere groepen. De tentoonstelling #FakeImages verklaart hoe dit soort beelden is ontstaan. Enkele stukken van de tentoonstelling komen uit de collectie van Arthur Langerman, een Belgisch overlevende van de Shoah die meer dan 50 jaar tekeningen, affiches en antisemitische voorwerpen heeft verzameld. Ze illustreren hoezeer het stereotype beeld van de Jood doorheen de tijd geëvolueerd is.

• Enfants de la collaboration (RTBF) versus Kinderen van de collaboratie  (VRT): dezelfde programma’s, dezelfde reacties?
  De documentaires Les enfants de la collaboration en Kinderen van de collaboratie gaan allebei over de Tweede Wereldoorlog. Ze laten de kinderen en kleinkinderen aan het woord van diegenen die met het naziregime meewerkten. Hoewel het concept en de vorm van de Franstalige documentaire sterk lijken op die van de Vlaamse serie, is er toch een frappant verschil: de angst van de Franstalige collaborateurs om openlijk te getuigen staat in schril contrast met de houding van hun Vlaamse evenknieën.

• Gesprek met Boris Pahor (interview afgenomen door Frediano Sessi)
  Boris Pahor, een vooraanstaand personage in de Sloveense literaire wereld, trad tot het Joegoslavische Bevrijdingsleger toe op het ogenblik dat de nazi’s in 1943 de controle over de regio Triëst overnamen. Hij werd gearresteerd door de Gestapo en eerst naar het concentratiekamp Natzweiler-Strutthof (in de Elzas), en vervolgens naar Dachau en Bergen-Belsen (in Duitsland) gedeporteerd.

• Het Niemann Album, Foto’s van vernietigingskamp Sobibór
  In 2015 overhandigde de kleinzoon van een voormalig SS-bewaker van Sobibór, Johann Niemann, een fotocollectie aan een plaatselijk historicus. Het bleek te gaan om uniek beeldmateriaal uit het voormalige uitroeiingscentrum Sobibór. Niemann werd tijdens de gevangenenopstand in Sobibór gedood. De fotocollectie, nu verschenen bij uitgeverij Verbum, geeft een nooit eerder vertoonde inkijk in het leven van de bewakers – zij het vanuit een specifieke invalshoek.

• Ickx, Johan, Le Bureau. Les Juifs de Pie XII
  In maart 2020 opende paus Fransiscus een deel van de Geheime Archieven van het Vaticaan. Archivaris Johan Ickx vlooide vervolgens talloze documenten uit en schreef op basis van zijn onderzoek een nieuwe studie over de rol van de omstreden oorlogspaus bij de uitroeiing van de Europese Joden. Ickx beschrijft de hulp die Pius XII en zijn entourage (het ‘Bureau’) zou hebben verleend aan bekeerde en niet-bekeerde Joden in nood. Historicus Fabian Van Samang houdt zijn analyse kritisch tegen het licht.

• Mister Jones: In het spoor van de Holodomor
  In de eerste helft van de jaren 1930 eisten hongersnoden in de Oekraïne het leven van miljoenen mensen. Hoewel de Russische autoriteiten de ‘Holodomor’, zoals ze later werd genoemd, probeerden te minimaliseren, trachtten verslaggevers zoals Gareth Jones ze net minutieus te reconstrueren. Onlangs verfilmde de Poolse cineaste Agnieszka Holland de speurtocht van de Britse journalist. Brecht Capiau beoordeelt haar filmische representatie.

Poznań is een belangrijke historische stad in het westen van het huidige Polen. Vanaf het ogenblik dat de stad door de nazi’s werd ingenomen, werd haar fort opgeëist door de Reichsstatthalter van de regio Pozen, Arthur Greiser, die de opdracht gaf er een concentratiekamp van te maken.




Tijdens Aktion Reinhardt werden van maart 1942 tot november 1943 bij benadering 1,8 miljoen Poolse Joden omgebracht in de gaskamers van Bełżec, Sobibór, Treblinka en Majdanek. De Joden die aan de gaskamers wisten te ‘ontsnappen’ werden op 3 en 4 november 1943 – tijdens Aktion Erntefest – doodgeschoten in Majdanek, Trawniki en Poniatowa.

• Inleiding (Willy Coutin)

• Aktion Reinhardt – Sources, Research and Commemoration in the last 30 years (Stephan Lehnstaedt)
  The text of Stephan Lehnstaedt here presents the latest elements of the historiography of the subject of Aktion Reinhardt: the regionalized studies, on the scale of the five former districts; the study of the rare but significant pictures, in the form of ‘albums’ as for Treblinka and Sobibór, which belonged to the SS, and which give a glimpse of the elements of the internal arrangements; the archaeological discoveries on the sites of the three former extermination centres, which over the last twenty years have clarified the locations of the installations, and first and foremost the gas chambers.

• De mannen van Aktion Reinhardt in de Operationszone Adriatisches Küstenland (september 1943 - april 1945) (Tristano Matta)
  Christian Wirth, Franz Stangl, Gottlieb Hering en andere kopstukken van Einsatzkommando Reinhardt werden ingezet in de OZAK (Operationszone Adriatisches Küstenland) onder leiding van Odilo Globocnik. Tot hun opdrachten behoorden onder meer de strijd tegen de partizanen, het opsporen van de Joden uit de regio Istrië en het verzamelen en deporteren van de Joodse slachtoffers naar Auschwitz. De Abteilung R (bataljon van de Aktion R – R staat voor Reinhardt), die samengesteld was uit 92 SS’ers et Oekraïense hulpeenheden die voordien al in Polen hadden gediend, beheerde het enige opvang- en doorgangskamp op Italiaanse bodem, dat door de SS van een gaskamer en crematorium werd voorzien. In Triëst werd een groot complex voor de verwerking van rijst – de risiera di San Sabba – in oktober 1943 omgebouwd tot Polizeihaftlager, waar zo’n 1.450 Joden voor deportatie werden verzameld, en waar leden van partizanenbewegingen en tal van Italiaanse antifascisten werden opgesloten, gefolterd et geëlimineerd.

• ‘Incriminated but not guilty as charged’: The Denazification of Kriminalkommissar Christian Wirth, Inspector of the Aktion Reinhardt death camps, 1946-1949 (Michael Tregenza)
  Denazificatie was een initiatief dat na de oorlog door de geallieerden werd genomen in de hoop het nazisme in Duitsland uit te roeien. Met dat doel voor ogen werden niet enkel SS-leden, maar ook ‘gevaarlijke elementen’ en personen ‘met niet onaanzienlijke invloed’ gearresteerd en opgesloten. In Stuttgart werd Kriminalkommissar Christian Wirth bij verstek voor twee denazificatierechtbanken geleid, vooraleer zijn tocht – vijf jaar na zijn dood – eindigde voor het Hof van Beroep.

• The Borek Forest Camp: ‘Aktion 1005’ in the context of ‘Aktion Erntefest’ (Jens Hoffmann)
  The text by the German historian Jens Hoffmann recalls how the SS concluded Aktion Reinhardt, with the mass extermination of the last Jewish internees of the forced labour camps on 3-4 November 1943, by Aktion Erntefest. About 43,000 Jews were then murdered, in Majdanek (18,000), Poniatowa (15,000), Trawniki (6,000). It tells the story of a labour Kommando of 61 Jews selected by the SS on the day of the Operation in Majdanek, to travel to the Borek forest near Chełm, sixty kilometres east of Lublin, and set about the task of opening six large pits and cremating the remains of 25,000 Soviet prisoners of war who had been executed there. Aktion 1005, decided by Heinrich Himmler and Heinrich Müller, head of the Gestapo, was carried out on the entire territory of the General Government, as well as on that of the occupied USSR, after the first tests carried out in Chełmno during the summer of 1942, and was entrusted to Paul Blobel, who was already responsible for the Babi Yar massacre (in September 1941).

• Archeologisch onderzoek in vernietigingskamp Sobibór: een maatschappelijk proces (Ivar Schute)
  De grootschalige opgraving die van 2007 tot 2020 werd verricht in Sobibór, het voormalige nazi-uitroeiingscentrum in Polen, leidde tot de ontdekking van tienduizenden voorwerpen en talrijke sporen, waaronder die van de fundamenten van de gaskamers. De methodiek, het verwoestende karakter van de opgraving ten aanzien van de herinneringscultuur, en de impact van religie, pers, nabestaanden en negationisten roepen tal van vragen op.

• Peter Sedgman’s testimony concerning Aktion Erntefest and Aktion 1005
  The remarkable testimony of Perec Szechtman (Peter Sedgman), which Jens Hoffmann exploits, illustrates the final stage of the process of the destruction of the Jews of the General Government, consubstantial with the genocide, the will of the executioners to erase all traces of the crime, the original episode of its negation.
  
  Link to the full testimony: Perez Szechtman (Peter Sedgman), As far as I can remember (PDF)
  
  Born in Lublin in 1917, Peter Sedgman (born as Perez Szechtman) has had a very eventful life. In his teens he had an interlude in Palestine and with disastrous timing, he returned to Poland just prior to Germany’s invasion. Conscripted into the Polish army, he spent 18 months as a prisoner-of-war in Germany. He later had six months in hiding with his only surviving brother, who then tragically lost the will to live, and was killed. After an audacious escape from a German labour camp, Peter finally joined a group of Polish partisans. After the war, he married Stella Kohen and together they had a long sojourn in Italy before going to Australia with their three-year-old daughter, Christine. Life in Australia provided further challenges for the family of three, but despite these difficulties, Peter was able to rebuild his life. He passed away in Sydney in 2016.
  Peter Sedgman saw Aktion Erntefest from the inside. He gives us also a testimony of his forced participation as an Arbeitsjude in Aktion 1005.