Bestel het volledige nummer

Terug naar de lijst

Redactioneel

Kroniek

• The Look of Silence: spreken of zwijgen?
• ‘Voor westerse ogen’ of American Sniper van Clint Eastwood
• Coming home
• Interview met Luk Perceval, ‘Als de mensen het vergeten zijn, moet je hen een geweten schoppen’

Portfolio: Faces, places, heirs: The “memorial archology” of photographer Tomasz Kizny

Interview: Jochen Gerz ‘De naam is vaak het allerlaatste stukje van de weg die de herinnering aflegt’

Dossier: Extreem geweld op/in scène

Onder leiding van Philippe Mesnard en Christian Biet

• Inleiding
• Kun/moet je (in) Auschwitz spelen? De weergave van de Holocaust in Kamp van Hotel Modern (Charlotte Bouteille-Meister)
  In hun theaterstuk Kamp doorbreekt het Nederlandse gezelschap Hotel Modern het taboe rond de representatie van de Holocaust: de kampen van Auschwitz worden op scène op schaalmodel nagebouwd, bevolkt door poppetjes. Door de ervaring van de performance – door (met) de Holocaust te spelen – trachten de makers de rol van de menselijke creativiteit in de ‘Endlösung’ te begrijpen.
• Interview met Guy Cassiers
• Zef Bunga heeft Anne Frank gekust: representatie van geweld in het Nederlands jeugdtheater (Cock Dieleman & Veronika Zangl)
  In dit artikel wordt de Nederlandse jeugdtheatervoorstelling Anne en Zef (de Toneelmakerij, 2009) van toneelschrijver en regisseur Ad de Bont geanalyseerd. Dat gebeurt enerzijds door de voorstelling binnen het discours rond de representatie van Anne Frank en haar dagboek te positioneren, anderzijds door deze binnen de traditie van representatie van geweld in het Nederlandse jeugdtheater te plaatsen. De voorstelling breekt met een aantal taboes rondom de getuigenis van de Holocaust. Zij is geen zoektocht naar de ‘echte’ Anne Frank, maar kan eerder gezien worden als een aanklacht tegen de manier waarop kinderen tot slachtoffers van geweld gemaakt worden.
• The (im)possibility of theatrical representation: dramatizing the Rwandan genocide [De (on)mogelijkheid van de theatrale voorstelling: bespiegelingen over de dramatisering van de Rwandese genocide] (Klaas Tindemans)
  Dit artikel bestudeert de representatie van de Rwandese genocide in vier theaterproducties: Rwanda 1994 (Groupov/Jacques Delcuvellerie), Rwanda Revisited (Hans-Werner Kroesinger), Hate Radio (IIPM/Milo Rau) en The Monument (Isôko/Jennifer H. Capraru). Hoewel ze alle vier herinnering en trauma als onderwerp hebben, beelden ze de relatie tussen het individuele en het collectieve slachtoffer, en tussen de overlevende en de beul, anders uit. Ze gebruiken bovendien verschillende scenografische en dramaturgische strategieën om de spanning te benadrukken tussen document en getuigenis enerzijds, en fictie en theaterbewerking anderzijds. Het is deze spanning die grotendeels de positie bepaalt van de toeschouwer, die zelf de ethische impact van de voorstelling moet evalueren.
• Interview met Dorcy Rugamba
• Remembering scenes of violence: stylization and abstraction of violence on stage [Hoe herinneren we ons gewelddadige scènes? Stilering en abstractie van geweld op het podium] (Emma Willis)
  Dit artikel onderzoekt de unieke bijdrage van experimenteel theater en dans in de zoektocht naar manieren om geweld voor te stellen. In haar analyse toont de auteur dat theater in staat is om simultaan verschillende tijdsmomenten te ensceneren waarin geweld kan worden verbeeld, opgevoerd en tegelijkertijd herinnerd. Omdat het niet is gebonden aan de conventionele lineaire dramaturgie, creëert experimenteel theater de mogelijkheid voor zo’n temporele manipulatie. Het artikel toont hoe live performance geweld kan ontregelen en ontdubbelen door middel van complexe tijd-actiecomposities, en de ethische implicaties ervan berekent voor de toeschouwers.

Varia

• The Truth Commission according to Chokri Ben Chikha. Performing differential futures from a traumatic colonial past [De Waarheidscommissie volgens Chokri Ben Chikha. De enscenering van differentiële toekomstmodellen vanuit een traumatisch koloniaal verleden] (Christel Stalpaert & Evelien Jonckheere)
  In De Waarheidscommissie, een stuk dat in 2013 in première ging in het Oude Gerechtsgebouw op het Gentse Koophandelsplein, onderzoekt de Vlaamse theatermaker Chokri Ben Chikha het culturele trauma van de tentoongestelde ‘ander’. De productie wil de mechanismen achterhalen achter de stereotypering van de blanke ‘ander’ (met name het Senegalese volk) en achter het vernederende discours dat verbonden is met de ‘zoo humain’. Door gebruik te maken van het model van de waarheidscommissie stelt Ben Chikha niet alleen de mechanismen en de structuur van culturele stereotypering in vraag, maar analyseert hij ook de specifieke rol van waarheidscommissies in de verwerking van culturele trauma’s. Dit artikel bespreekt de artistieke strategieën van de performance en brengt die in verband met recent onderzoek in postcolonial studies en trauma studies. Bijzondere aandacht gaat uit naar twee belangrijke paradigmaverschuivingen: de post-narratieve en de post-positivistische.
• Between word, image and movement: performative critiques of colonial ethnography [Tussen woord, beeld en beweging: een performatieve kritiek op koloniale etnografie] (Yvette Hutchison)
  Dit artikel bestudeert hedendaagse artistieke confrontaties met het kolonialisme, meer bepaald koloniale etnografie. De analyse heeft betrekking op twee creaties, De Waarheidscommissie  (Action Zoo Humain) en Between Words and Images (Ernestine White en Toni Stuart), die kritische vragen stellen over de manier waarop naties zichzelf definiëren. De makers ontwikkelden een esthetiek die toelaat de toeschouwer actief bij het gebeuren te betrekken en een repertoire van ‘belichaamde’ performances (dans, percussie, zang, poëzie) in verband te brengen met het archief (documenten, kunst, artefacten). Op die manier trachten ze de onwrikbare narratieve schema’s aan het wankelen te brengen waarmee we ons eigen verleden interpreteren, en tonen ze aan hoe die schema’s onze huidige waardesystemen en toekomstige beleidskeuzes blijven inspireren.
• Kunst moet schuren. Interview met Chokri Ben Chikha (Evelien Jonckheere)

Woordenboek over getuigenis en herinnering

• Blockade (blokada)
• Censorship under the Franco regime
• The first concentration camps
• Kazerne Dossin
• Rwanda’s gacaca courts
• Self-narratives under communism (mainly USSR)
• Soviet famines
• Memorial site: El ojo que Llora (Mylène Herry)
  Na het interne conflict in Peru (1980-2000) publiceerde de Peruviaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie (CVR) in 2003 haar definitieve rapport, waarin ze gewag maakt van 70 000 doden. Vandaag is het nodig, met het oog op nationale verzoening, een collectief geheugen te bouwen rond dit drama. Een van de meest symbolische herinneringsplekken is El ojo que llora (Het oog dat weent) in Lima, dat is opgericht ter nagedachtenis van alle slachtoffers van de oorlog. In de loop der jaren gaf het echter aanleiding tot talrijke polemieken en politieke controverses. De Peruviaanse bevolking blijkt diep verdeeld: enerzijds voelt zij de plicht om de jaren van terreur te erkennen en goed te maken, maar anderzijds verwerpen of ontkennen velen de Waarheid die de CVR tracht te verspreiden.

Herinneringslabo

Boekenplank

Niet te missen

Terug naar de lijst

• Vorige
• Volgende