Frédéric Crahay, Veerle Vanden Daelen (Eds.), Trains and the Holocaust: From a Symbol of Progress to a Genocidal Tool: The use of Trains in the Militärverwaltung Belgien und Nordfrankreich (1940-1944), 2023, 98 p. (€ 10,00 + portokosten)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden 25.490 Joden en 353 Roma en Sinti gedeporteerd vanuit de Dossinkazerne in Mechelen, de overgrote meerderheid naar Auschwitz-Birkenau. De treinsporen naast de kazerne zijn al lang verdwenen. Op het plein voor het huidige museum staat een goederenwagon, een herinnering aan de laatste transporten vanuit Mechelen.
Op 26 april 2022 organiseerde EUROPALIA de conferentie Trains and Holocaust op deze plaats van herinnering, in samenwerking met Stichting Auschwitz en Kazerne Dossin. De conferentie onderzocht de rol en het imago van de trein, die evolueerde van een symbool van moderniteit tot een instrument van genocide. Hoe functioneerde de Dossinkazerne als doorgangskamp en hoe werd de deportatie van deze onschuldige slachtoffers uitgevoerd? De toespraken werden gefilmd en kunnen hier worden bekeken.
Dit boek dient als de akten van de studiedag Trains and Holocaust: From a Symbol of Progress to a Genocidal Tool en beslaat het geografische gebied dat België en de Franse regio's Nord en Pas-de-Calais omvatte in wat bekend stond als de Militärverwaltung Belgien und Nordfrankreich. Verschillende Belgische en Franse specialisten bespreken de verschillende aspecten van het gebruik van de spoorwegen in de context van de tragedies en heldendaden die daar soms plaatsvonden tijdens de bezetting.
Jo Struyven en Daniel Weyssow (olv.), Ontsnappingsportretten uit het XXe konvooi, 2023, 406 p. (€ 50,00 + portokosten)
Het 20ste konvooi, dat op 19 april 1943 vanuit de Dossinkazerne in Mechelen naar Auschwitz vertrok, is bekend om de heldhaftige actie van drie Brusselse jongeren, Youra Livschitz, Jean Franklemon en Robert Maistriau, die het konvooi in Boortmeerbeek tegenhielden met behulp van een eenvoudige stormlamp, een revolver en een tang. 17 gedeporteerden ontsnapten uit de wagon die door Robert Maistriau werd geopend.
Er zijn echter ook 220 andere gedeporteerden ontsnapt, met behulp van gereedschap dat onder het stro van de wagons was verborgen door in de Dossinkazerne aanwezige verzetsstrijders. De stoutmoedigsten gebruikten dit gereedschap om de deuren van hun wagon te openen of om planken die de ventilatieluiken van de wagons afdekten uit te breken en zelfs om openingen in de wanden van de wagons te maken. Ontsnappingen waren riskant. Soms werd men gewond of gedood door de schoten van de Schupo's.
Simon Gronowski, waarschijnlijk de laatste in het konvooi die ons kan vertellen over zijn ontsnapping, was 11 jaar oud toen hij eruit sprong te Kuttekoven bij Borgloon. Dankzij de hulp van rijkswachter, Jean Aerts, die hij na zijn nachtelijke zwerftocht ontmoette, wist hij naar Brussel terug te keren. Zijn verhaal vormt de basis van de fototentoonstelling van Jo Struyven, waarvan dit boek de catalogus is. De locaties van de ontsnappingen van meer dan 230 personen werden teruggevonden op basis van getuigenissen, archieven en deducties. Wij willen hulde brengen aan elke ontsnapte van dit konvooi en dit project opdragen aan alle slachtoffers van de nazi-barbarij.
De foto's van Jo Struyven leggen het moment na de sprong vast. Of beter gezegd, het moment waarop de ontsnapte, terwijl het konvooi verdween in de nacht, uit de klauwen van de Duitsers vluchtte. De foto's tonen wat de ontsnapte beleefde en tracht het onuitsprekelijke gevoel dat hij had weer te geven.
Om de vijfde verjaardag van het overlijden van Paul Halter te herdenken, heeft de vzw Auschwitz in Gedachtenis in maart 2018 een nieuwe uitgave en een vertaling naar het Nederlands van zijn biografie gepubliceerd:
Merry Hermanus, met Paul Halter, Paul Halter, nummer 151 610: Van het ene kamp naar het andere, 2018, 122 p.
Dit tweestemmige boek komt lijnrecht voort uit de noodzaak tot herdenken die Paul Halter in 1980 concreet maakte met het in leven roepen van Stichting Auschwitz. Over Paul Halter spreken, is spreken over de gebeurtenissen die mensen hebben meegemaakt in de meest duistere uren van de Europese geschiedenis. Het gaat ook over degenen die, op een moment dat de wanhoop nabij was, rechtstonden en “neen” durfden zeggen tegen de nazi-verdrukking. Paul Halter, nummer 151 610: Van het ene kamp naar het andere beschrijft het buitengewone parcours van deze man die, ondanks het ergste, de smaak naar vrijheid en zijn geloof in de menselijkheid wist levend te houden. Wat doorsijpelt uit het leven van deze overlevende, is zijn buitengewone lot en zijn vastberadenheid om het onaanvaardbare steeds te weigeren. In 1996 heeft Koning Albert II Paul Halter tot de adel verheven door hem baron te maken. Vijf jaar na zijn heengaan in 2013, laat dit boek aan allen de mogelijkheid, via zijn persoonlijke herinneringen, deze donkere periode te ontdekken.
Paul Halter werd op 10 oktober 1920 in Genève geboren en overleed te Sint-Jans-Molenbeek op 30 maart 2013. Hij werd Belg door de naturalisatie van zijn ouders, die door de bezetter via Drancy overgebracht zijn. Vandaar werden ze naar Auschwitz gedeporteerd en ginds vermoord. Van de beginuren van de bezetting vervoegt Paul Halter het verzet. Hij wordt in 1943 gearresteerd en gedeporteerd naar Auschwitz via de kazerne Dossin te Mechelen. Hij is de houder van menig eredistinctie en in het bijzonder van het zeer uitzonderlijke Kruis van Auschwitz.
Na zijn studies aan de ULB werd Merry Hermanus functionaris in dienst van de Eerste Minister. Hij was gedurende meer dan tien jaar kabinetschef van verschillende ministers en werd nadien secretarisgeneraal van de Franstalige gemeenschap. Hij is auteur van een tiental boeken waarvan de recentste, L’Épreuve, L’Ami encombrant en Carnet d’un cancer tabou, verschenen bij Luc Pire. Hij was verbonden met Paul Halter door een lange en broederlijke vriendschap.
Anna Grünfeld-Landau, Nuphar Nevo, De Stem van Anna: Het verhaal van een Antwerps meisje tijdens de Tweede Wereldoorlog, 2022, 115 p.
Anna Grünfeld-Landau zag het levenslicht in 1936 in Antwerpen. Wat een onbezorgde jeugd diende te worden veranderde drastisch vanaf de Duitse bezetting in 1940.
Als Joods meisje werd het leven van Anna bedreigd en riskeerde zij, zoals zovelen vanuit België, naar Auschwitz gedeporteerd te worden. Zover kwam het echter niet, want de kleine Anna kon – in tegenstelling tot haar broers en zus – in veiligheid gebracht worden als ‘ondergedoken kind’.
Dit boek is haar verhaal.
Schrijfster Nuphar Nevo was zodanig onder de indruk van Anna’s verhaal, dat het haar persoonlijke missie werd om de getuigenis in een boek te vereeuwigen. Hiermee wil ze vooral jonge lezers ervan bewust maken dat de Holocaust een actueel thema is. Als millennial en dochter van een Holocaust-overlever, stelt zij dat onze maatschappij nog steeds onderhevig is aan dezelfde gevaren als toen. Het is daarom belangrijk om de wereld vanuit een brede lens te bekijken en bipolaire standpunten te vermijden.
De gebouwen op de nummers 453, 347 en 510 op de Louizalaan te Brussel, één van de mooiste lanen van de hoofdstad, werden tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter opgevorderd om er de Gestapo in te huisvesten. Tot op de dag van vandaag getuigen de muren van de kelders in deze gebouwen van de plekken van foltering die ze geworden waren. Inscripties en tekeningen geven de wanhoop weer die de gevangenen van deze oorden hebben beleefd. Tot op de dag van vandaag hebben deze plekken echter van weinig erkenning genoten, hoewel een klassering door het Brusselse Parlement op 14 januari 2016 gestemd werd. Dit boek, dat zowel getuigen als deskundigen aan het woord laat, dient twee doelen:
Politieke en publieke verantwoordelijken bewust maken dat deze oorden, naast een patrimoniale waarde, ook een unieke gedenkwaarde hebben.
Aan de lezer een nauwkeurige en wetenschappelijke studie bieden van deze plekken, alsook van gelijkaardige plaatsen zoals Breendonk, Keulen, Krakau, Fresnes en Romainville.
Daniel Weyssow (olv.), De kelders van de Gestapo: Erkenning en bewaring, 2018, 248 p.
Aan de hand van talrijke onuitgegeven getuigenissen en geschreven bronnen reconstrueert dit werk de dramatische gebeurtenissen van de opstand van het Sonderkommando van Auschwitz tegen de SS - bewakers op 7 oktober 1944.
Meer dan een miljoen mensen werden in Auschwitz - Birkenau door de nazi's vermoord. Het waren voor het merendeel Joodse gevangenen, die het Sonderkommando bemanden en die de slachtoffers uit de gaskamers dienden te halen om vervolgens hun lijken te verbranden in de crematoria. Als kroongetuigen van deze massamoord, waren hun dagen uiteraard geteld.
Op 7 oktober 1944 kwamen ze in opstand tegen hun beulen, ze stichtten brand in de crematoria, konden enkele bewakers doden en enkelen onder hen sloegen op de vlucht. Niet ver van Birkenau werden ze desondanks gevat en geëxecuteerd. Tussen het moment dat de eerste steen naar de bewakers werd gegooid en de verbranding van het laatste lijk van de opstandelingen, verliepen welgeteld twaalf uren.
Gedurende drie decennia hebben de historicus Gideon Greif en de journalist Itamar Levin met overlevenden gepraat en de geschriften van gevangenen onderzocht. Hun boek gaat in op de verschillende plannen voor opstanden die nooit het licht zagen, op het verloop van de effectieve opstand en de onmiddellijke gevolgen voor de overlevenden. Op deze manier eren de auteurs deze unieke gebeurtenis in de geschiedenis van Auschwitz.
Gideon Greif, Itamar Levin, Opstand in Auschwitz: De opstand van het Joodse Sonderkommando op 7 oktober 1944, 2016, 340 p.
De eerste systematische en gedetailleerde bezoekersgids in het Nederlands voor het voormalige concentratiekamp en moordcentrum van Auschwitz.
In 2015 bezochten 18 300 bezoekers uit België en 43 200 bezoekers uit Nederland de kampen van Auschwitz en Birkenau. Het gaat hier om groepen studenten en leerkrachten, maar ook families en enkelingen. Op deze plekken, waar een conflict heerst tussen het heden en een verleden dat moeizaam verwerkt wordt, is het niet altijd eenvoudig te begrijpen hoe alles in zijn werk ging.
Auschwitz bezoeken is een gids boordevol informatie, kaarten en plannen, die de bezoeker moet helpen te begrijpen wat hier gebeurde tussen 1940 en 1945. Het is ook een nuttig instrument om te achterhalen in welke omstandigheden de gevangenen er leefden en velen er het leven lieten. Daarnaast wordt er ook dieper ingegaan op Auschwitz als moordcentrum voor de Europese Joden, de Roma en Sinti.
Carlo Saletti, Frediano Sessi, Auschwitz bezoeken. Gids van het voormalige concentratiekamp en uitroeiingscentrum, ASP/Stichting Auschwitz, 2016, 230 p.
Roman R. Kent groeide op in een Joods gezin in Łódź, Polen. We kijken door de ogen van de kleine Roman, die ziet hoe zijn zorgeloze leventje bruusk overhoop gegooid wordt: het gezin raakt alles kwijt bij de Duitse bezetting en komt terecht in het getto. We staan aan de vooravond van de Shoah. Romans hondje, dat niet van zijn zijde wijkt, staat symbool voor de broze mensheid.
Na het korte verhaal van de overlevende volgt een historische uiteenzetting van Gustavo Corni over het getto van Łódź, zodat de lezer een omvattend beeld krijgt van het vreselijke drama dat daar heeft plaatsgevonden.
De twee teksten worden aangevuld met een reeks foto’s over het getto van Łódź in 1941-1942.
Roman R. Kent, My Dog Lala: Het ontroerende en waargebeurde verhaal van een jongen en zijn hond tijdens de Holocaust, gevolgd door: Gustavo Corni, Het getto van Łódź/Litzmannstadt tussen 1940 en 1944: De illusie van een volwaardige productie-eenheid en een autonome Joodse autocratie, vertaald door Anneleen Spiessens, 2014, 50 p.
Stichting Auschwitz – vzw Auschwitz in Gedachtenis
Huidige zetel van Stichting Auschwitz.
De Stichting Auschwitz werd in 1980 opgericht, onder impuls van Paul Halter, overlevende van Auschwitz. De Stichting Auschwitz is de opvolger van de Belgische vereniging van gewezen politieke gevangenen van Auschwitz-Birkenau, kampen en gevangenissen van Silezië, met als eerste doelstelling de duurzame en systematische studie van de geschiedenis van en de herinnering aan de Shoah en de naziterreur. De overdracht van hun herinneringen evenals het bewaren van hun archieven zijn een aanvulling om ons uiteindelijke doel te bereiken.
De Stichting Auschwitz wil zich echter niet beperken tot Auschwitz en al evenmin tot de Shoah. Deze ambitie blijkt uit het belang dat de Stichting hecht aan alle massamoorden die werden gepleegd door autoritaire regimes. Het werk en de projecten van de Stichting passen in een bewust multidisciplinair kader en behandelen het geheel van massamoorden en misdaden doorheen de geschiedenis en vandaag.
Om haar projecten te verwezenlijken heeft de Stichting in 2004 een Centrum voor Studie en Documentatie, de vzw Auschwitz in Gedachtenis ingericht. Dankzij deze nieuwe instelling, waarvoor permanent een tiental specialisten actief is, hebben onze inspanningen voor de promotie van wetenschappelijk onderzoek en multidisciplinaire publicaties een stevig elan gekregen.
Kantoren geopend van maandag t/m vrijdag tussen 9u30 en 16u30. Raadpleging ter plaatse enkel op afspraak.
Lid worden
Wilt u lid worden van de vzw Auschwitz in Gedachtenis, deelnemen aan haar activiteiten of gewoon haar werking ondersteunen, contacteer ons en stort € 40 op rekeningnummer IBAN: BE55 3100 7805 1744 – BIC: BBRUBEBB. Elke gift van meer dan € 40 geeft recht op een belastingvermindering in België.
De website van vzw Auschwitz in Gedachtenis en van de Stichting Auschwitz maakt gebruik van cookies om het surfen op de site te vergemakkelijken en om bepaalde functies toe te laten. Door de website verder te gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies.
Dit tweestemmige boek komt lijnrecht voort uit de noodzaak tot herdenken die Paul Halter in 1980 concreet maakte met het in leven roepen van Stichting Auschwitz. Over Paul Halter spreken, is spreken over de gebeurtenissen die mensen hebben meegemaakt in de meest duistere uren van de Europese geschiedenis. Het gaat ook over degenen die, op een moment dat de wanhoop nabij was, rechtstonden en “neen” durfden zeggen tegen de nazi-verdrukking. Paul Halter, nummer 151 610: Van het ene kamp naar het andere beschrijft het buitengewone parcours van deze man die, ondanks het ergste, de smaak naar vrijheid en zijn geloof in de menselijkheid wist levend te houden. Wat doorsijpelt uit het leven van deze overlevende, is zijn buitengewone lot en zijn vastberadenheid om het onaanvaardbare steeds te weigeren. In 1996 heeft Koning Albert II Paul Halter tot de adel verheven door hem baron te maken. Vijf jaar na zijn heengaan in 2013, laat dit boek aan allen de mogelijkheid, via zijn persoonlijke herinneringen, deze donkere periode te ontdekken.
Anna Grünfeld-Landau zag het levenslicht in 1936 in Antwerpen.
De gebouwen op de nummers 453, 347 en 510 op de Louizalaan te Brussel, één van de mooiste lanen van de hoofdstad, werden tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter opgevorderd om er de Gestapo in te huisvesten. Tot op de dag van vandaag getuigen de muren van de kelders in deze gebouwen van de plekken van foltering die ze geworden waren. Inscripties en tekeningen geven de wanhoop weer die de gevangenen van deze oorden hebben beleefd. Tot op de dag van vandaag hebben deze plekken echter van weinig erkenning genoten, hoewel een klassering door het Brusselse Parlement op 14 januari 2016 gestemd werd. Dit boek, dat zowel getuigen als deskundigen aan het woord laat, dient twee doelen:
Aan de hand van talrijke onuitgegeven getuigenissen en geschreven bronnen reconstrueert dit werk de dramatische gebeurtenissen van de opstand van het Sonderkommando van Auschwitz tegen de SS - bewakers op 7 oktober 1944.
De eerste systematische en gedetailleerde bezoekersgids in het Nederlands voor het voormalige concentratiekamp en moordcentrum van Auschwitz.
Roman R. Kent groeide op in een Joods gezin in Łódź, Polen. We kijken door de ogen van de kleine Roman, die ziet hoe zijn zorgeloze leventje bruusk overhoop gegooid wordt: het gezin raakt alles kwijt bij de Duitse bezetting en komt terecht in het getto. We staan aan de vooravond van de Shoah. Romans hondje, dat niet van zijn zijde wijkt, staat symbool voor de broze mensheid.
We zijn lid van het BCH 
+32 (0)2 512 79 98
info@auschwitz.be
